Giới thiệu
Từ nghiên cứu sau đây về việc sử dụng miếng dán xuyên da estradiol trên da bìu, là một phương pháp hóa trị liệu nội tiết cho các bệnh nhân nam bị mắc ung thư tuyến tiền liệt.
- Re, I., Asenjo, G., Maximino, G., & Micheletti, L. (2005). Tratamiento del Cáncer de Próstata Avanzado con Estrógenos Transdérmicos Escrotales (ETE). [Transdermal Scrotal Estrogen Patches (TSEP) in the Treatment of Advanced Prostate Cancer.] Revista Argentina de, 70(4), 231. [PDF] [Translation]
Trước khi thảo luận về nghiên cứu, ta sẽ xem qua một chút các kiến thức cơ bản về phương pháp estradiol xuyên da và lý do sử dụng nó. Nếu chỉ muốn xem kết quả của nghiên cứu, dùng mục lục chuyển xuống phần kết quả.
Khái niệm
Estrogen được sử dụng với liều cao trong việc điều trị ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới nhờ vào hiệu ứng antiandrogenic mạnh mẽ. Khi sử dụng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt, nó có hiệu quả tương đương với việc cắt tinh hoàn hoặc các thuốc tương tự GnRH.
Ưu điểm khi sử dụng Estrogens: không gây bốc hỏa, duy trì mật độ xương, duy trì một số cảm hứng tình dục, nâng cao chất lượng cuộc sống, và rẻ hơn các thuốc tương tự GnRH rất rất nhiều. Những tác dụng phụ là nữ hóa cơ thể và gây ra hội chứng phì đại tuyến vú. Nguy cơ về tác dụng phụ sẽ tăng trong trường hợp sử dụng các loại Estrogens bán tổng hợp, ví dụ như Diethylstilbestrol; Ethinyl Estradiol (thuốc Beriz, OC-35, Diane-35); các Estrogens liên hợp -> thuốc Estromon), khi uống các loại thuốc này sẽ gây độc tính lên hệ tim mạch, tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch cao hơn đến 4 – 5 lần.
Estradiol đồng nhất sinh học (ví dụ như các Estradiol Este đường tiêm, Estradiol miếng dán hoặc gel xuyên da) được ưa chuộng hơn các dạng estrogen khác do tác dụng phụ nhẹ nhàng hơn rất rất nhiều (gần như rất ít hoặc không gây độc tính lên hệ tim mạch). Đối với ung thư tuyến tiền liệt, việc tiêm Estradiol Este cho hiệu quả rất cao, nhưng các loại thuốc tiêm Estradiol Este có thời gian bán thải dài như Polyestradiol Phosphate và Estradiol Undecylate vốn thường được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt nhưng nay không còn được sử dụng nữa. Các loại thuốc tiêm Estradiol Este có tác động ngắn hơn như Estradiol Valerate và Estradiol Cypionate có thể được sử dụng nhưng cần phải tiêm thường xuyên (có thể là hàng tuần) và có 1 số nước không thể tiếp cận được các dạng thuốc như này. Việc tiêm thuốc cũng bất tiện có thể gây ra lo âu và gây đau đớn, áp xe.
Estradiol dạng miếng dán hấp thụ qua da rất hiệu quả, nhưng thường cần khoảng bốn miếng lớn 0.1 mg mỗi ngày để có thể ức chế được Testosterone (Ockrim, Lalani, & Abel, 2006; Langley et al., 2008). Việc sử dụng miếng dán quá nhiều sẽ gây cảm giác cực kỳ khó chịu và tốn rất nhiều tiền, khi nó gây phản ứng ngứa ở da, hằn lại vết do dán thời gian dài, 1 miếng dán sẽ dán khoảng 24-48h. Gel qua da cũng được sử dụng, nhưng cần phải liều lượng cao (hơn 6 mg/ngày), và kể cả có dùng liều cao như vậy, chỉ đạt được nồng độ Estradiol khá thấp và không thể ức chế Testosterone đầy đủ, đây là một điều đã được thực chứng.
Các thuốc xuyên da được hấp thụ qua da, khả năng hấp thụ của da người cũng không đồng nhất ở các vùng da khác nhau; da bìu dái vốn được biết có khả năng hấp thụ cao hơn nhiều so với hầu hết các vùng da khác (Wiki). Trên thực tế, các miếng dán Testosterone hấp thụ qua da ban đầu đều được thiết kế để dán vào vùng da bìu dái, do lượng hormone cần được cung cấp ở nam giới cao; Các miếng dán Testosterone vào vùng da khác không phải bìu chỉ được sản xuất sau này, và nếu so sánh 2 loại thì loại dán vào các vùng da khác đều lớn hơn về kích thước (Behre & Nieschlag, 2012; Khera, 2012). Như vậy, Giả thuyết Estradiol sẽ được hấp thụ qua da bìu dái cho nồng độ cao hơn nhiều so với dán vào vùng da bình thường là điều hoàn toàn có cơ sở.
Kết quả nghiên cứu
Nghiên cứu thí điểm chéo với hai người đàn ông để đánh giá xem liệu Estradiol được dán vào da bìu dái có hấp thụ tốt hơn khi dán ở những nơi khác hay không?
Cụ thể:
- Người #1 sử dụng miếng dán Estradiol hàm lượng 50μg/ngày trên cánh tay trước vài ngày và sau đó sẽ dán trên da bìu dái
- Người #2 sử dụng miếng dán Estradiol hàm lượng 100μg/ngày tương tự trên cánh tay trước vài ngày và sau đó dán trên da bìu dái
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, quả thực nồng độ Estradiol đạt đỉnh cao hơn nhiều khi được dán tại da bìu dái, hơn nhiều so với dán ở cánh tay:
- Dán trên cánh tay với liều 50 μg/ngày: 55 pg/mL (bệnh nhân #1)
- Dán trên da bìu dái với liều 50 μg/ngày: 200 pg/mL (bệnh nhân #1)
- Dán trên cánh tay với liều 100 μg/ngày: 180 pg/mL (bệnh nhân #2)
- Dán trên da bìu dái với liều 100 μg/ngày: 500 pg/mL (bệnh nhân #2)
Sau “nghiên cứu nhỏ” này, một nghiên cứu điều trị ung thư tuyến tiền liệt toàn diện với 35 bệnh nhân được tiến hành, mỗi bệnh nhân dùng một miếng dán Estradiol qua da hàm lượng 100 μg/ngày. Cũng giống như nghiên cứu thí điểm trước đó, nồng độ Estradiol trung bình được phát hiện đạt khoảng 500 pg/mL trong toàn bộ các bệnh nhân tham gia, với khoảng nồng độ Estradiol dao động trên toàn bộ mẫu số từ 125 đến 1.200 pg/mL. Phạm vi này hợp lý với độ rộng biến thiên giữa nồng độ Estradiol đạt được trên các cá nhân khác nhau (Wiki). Với việc được dán trên các vùng da thông thường, một miếng dán Estradiol sẽ chỉ đạt được mức nồng độ Estradiol khoảng 100 pg/mL. Ngoài ra, một nghiên cứu khác đã cho thấy từ hai đến sáu miếng dán Estradiol khi được dán tại các vùng da thông thường chỉ đạt được mức Estradiol trung bình chỉ khoảng 200 đến 400 pg/mL (Wiki-Graph; Ockrim, Lalani, & Abel, 2006). Kết hợp cả hai nghiên cứu, việc dán vào bìu dái có thể dẫn đến mức nồng độ cao hơn ít nhất gấp 5 lần hoặc hơn so với khi dán vào các vùng khác. Sự gia tăng rõ rệt về sinh khả dụng này khá tương đồng với sự gia tăng nồng độ đạt được ở thuốc Estradiol dạng uống khi được đặt dưới lưỡi (gấp khoảng từ 2 đến 5 lần; Wiki).
Nồng độ trung bình của Estradiol được quan sát trong nghiên cứu (khoảng 500 pg/mL) đã được xác nhận là đủ để ức chế quá trình sản xuất Testosterone tại tinh hoàn. Nồng độ Estradiol trong tuần hoàn máu từ 200 đến 300 pg/mL sẽ ức chế khoảng 90% mức Testosterone về khoảng 50 ng/dL (dưới 45ng/dL là mức của nữ), trong khi nồng độ Estradiol ở mức 500 pg/mL sẽ ức chế testosterone khoảng 95% về tận 20 ng/dL (Wiki).. Cần phải lưu ý rằng nồng độ Testosterone ở khoảng gần hoặc xấp xỉ 0 ng/dL là cực xấu, khi nó ảnh hưởng đến hầu như tất cả hoạt động của cơ thể. Vậy không nên dùng Estradiol và các thuốc kháng Androgen ở liều cao quá mức cần thiết. Tuy nhiên, số liệu về việc ức chế nồng độ Testosterone ở hầu hết bệnh nhân nam trong nghiên cứu này không được thu thập, vì hầu hết họ đều có mức Testosterone trước khi điều trị rất thấp (trung bình 28 ng/dL, dao động từ 10 đến 90 ng/dL) khi bắt đầu nghiên cứu. Sở dĩ là do họ đã thực hiện phẫu thuật cắt tinh hoàn để hạn chế sản xuất Androgen cho điều trị ung thư tuyến tiền liệt trước khi bắt đầu nghiên cứu.
Sau tất cả, các nhà nghiên cứu cho rằng với hai người nam không sử dụng liệu pháp ức chế Androgen và có mức Testosterone ban đầu ở mức bình thường của nam, việc điều trị bằng các miếng dán etradiol thường xuyên dẫn đến ức chế giảm mức nồng độ Testosterone xuống còn 10-30 ng/dL trong giai đoạn “on” và 200-600 ng/dL trong giai đoạn “off”. (Nghĩa là, khi sử dụng thuốc là giai đoạn “on” thì Testosterone bị ức chế, khi không sử dụng thuốc là giai đoạn “off” thì Testsosterone lại được sản xuất bình thường). Tất nhiên, kết quả này phù hợp với việc nồng độ testosterone bị ức chế mạnh khi Estradiol ở mức cao.
Ý nghĩa của nghiên cứu
Các phát hiện này rất quan trọng vì đã cung cấp một lựa chọn hiệu quả cao và tiết kiệm chi phí cho liệu pháp estradiol liều cao, người chuyển giới nữ nhờ đó có thể sử dụng để ức chế nồng độ Testosterone hiệu quả với các tác dụng phụ được giảm nhiều. Hơn nữa, cách này có thể thuận lợi hơn so với việc sử dụng các phương pháp khác (ví dụ như Estradiol đặt dưới lưỡi, trực tràng, tiêm,…) về duy trì độ ổn định của mức estradiol và sử dụng tiện lợi hơn.
Hoàn toàn có khả năng gel Estradiol qua da cũng sẽ có hiệu quả cao hơn nhiều khi được bôi ở vùng da bìu dái so với các vùng da thông thường. Ngoài ra, không cần thiết phải bôi gel estradiol lên một vùng rộng trên da: Đã có nghiên cứu về gel xuyên da Estradiol cho thấy diện tích được dùng càng nhỏ thì mức Estradiol hấp thụ được càng nhiều (Wiki-Table). Tuy nhiên, hiệu quả của Estradiol dạng gel khi được bôi ở vùng da bìu dái vẫn cần phải được kiểm tra và xác nhận. (Xem phần dưới)
Nếu gel xuyên da Estradiol khi được bôi tại vùng da bìu dái có tác dụng tốt, nó có một ưu điểm chính là chỉ cần bôi một đến hai lần một ngày thay vì phải đeo 24/7 như dạng miếng dán.
Tổng hợp lại, nghiên cứu này đã trả lời một cách dứt khoát câu hỏi liệu việc dán miếng Estradiol vào da bìu dái có thể đạt được mức Estradiol cao hơn so với khi dán vào vùng da khác hay không.
Nghiên cứu về việc sử dụng testosterone dạng gel/kem khi được bôi vào vùng da bìu
Gel/kem xuyên da testosterone khi bôi lên da bìu được hấp thụ tốt hơn nhiều và cho kết quả nồng độ testosterone cao hơn khoảng 5 đến 8 lần so với khi bôi lên vùng da thường. Điều này cũng đúng với estradiol.
Hiện nay có 2 nghiên cứu về việc sử dụng Testosterone dạng gel/kem được bôi trên da bìu:
- Iyer, R., Mok, S. F., Savkovic, S., Turner, L., Fraser, G., Desai, R., … & Handelsman, D. J. (2017). Pharmacokinetics of testosterone cream applied to scrotal skin. Andrology, 5(4), 725–731. [DOI:10.1111/andr.12357]
- Kuhnert, B., Byrne, M., Simoni, M., Kopcke, W., Gerss, J., Lemmnitz, G., & Nieschlag, E. (2005). Testosterone substitution with a new transdermal, hydroalcoholic gel applied to scrotal or non-scrotal skin: a multicentre trial. European Journal of Endocrinology, 153(2), 317–326. [DOI]:10.1530/eje.1.01964]
Trích dẫn nghiên cứu này và là cơ sở cho việc sử dụng Estradiol dạng gel trên da bìu:
Sự liên quan đến estradiol dạng gel/kem khi được bôi vào vùng da bìu
Estradiol rất giống Testosterone ở cấu trúc và tính chất hóa học (ví dụ: ưa ẩm, khả năng hấp thụ). Do đó, mặc dù hiện tại chưa có nghiên cứu về việc sử dụng Estradiol dạng Gel lên bìu dái, nhưng từ các nghiên cứu trên ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng việc tương tự cũng xảy ra với Estradiol dạng gel khi được bôi vào da bìu dái. Điều này đặc biệt đúng khi Estradiol dạng miếng dán đã cho sinh khả dụng cao hơn đến 5 lần khi được dán vào vùng bìu dái.
Do đó, việc sử dụng Estradiol dạng gel để bôi vào bìu dái là một lựa chọn mới cho hiệu quả cao xấp xỉ dạng tiêm, tiết kiệm chi phí và an toàn. Có 1 điều cần lưu ý là dạng Gel trong thành phần sẽ có Ethanol, hoạt động như một chất tăng cường thâm nhập, để tăng tính thẩm thấu, có thể sẽ gây ra rát hoặc ngứa cho ai có da nhạy cảm.
Nguồn: Aly W – Transfeminine Science
